Tại hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 2 diễn ra từ ngày 20-26/3/1931, Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương đã dành thời gian để họp bàn những vấn đề cấp thiết trong công tác tăng cường lực lượng thanh niên.
 

Xuất phát từ sự kiện đặc biệt trên, trong Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam diễn ra từ ngày 22-25/3/1961, nhận được sự đồng ý của Bộ Chính trị và Chủ tịch Hồ Chí Minh nên đã quyết định chọn ngày 26/3/1931 là Ngày thành lập Đoàn.
 

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là một tổ chức chính trị – xã hội do Đảng Cộng sản và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập ra. Từ đó lãnh đạo, rèn luyện những mầm non tương lai cho đất nước.
 

Đoàn thanh niên bao gồm các bạn trẻ thanh niên tiên tiến, luôn phấn đấu vì lý tưởng, mục tiêu dân tộc. Là độc lập gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân chủ, văn minh, xã hội công bằng dân giàu, nước mạnh.
 

Đây cũng là một tổ chức được xem như nơi ươm mầm cho đội ngũ cán bộ Đảng Cộng Sản trong tương lai. Được vận hành theo mô hình hành chính đầy đủ chức danh biên chế ăn lương như mô hình nhà nước khác từ trung ương đến cấp xã, phường.
 

Trải qua suốt hơn 90 năm phát triển, Đoàn thanh niên tự nhận thức phải luôn tiếp tục phát huy không ngừng bản chất đoàn viên trung thành, tổ chức động viên những bạn trẻ, thường xuyên bổ sung lực lượng, lớp học đoàn viên đặc biệt nhất chính là bốn truyền thống quý báu:
 

- Một là truyền thống yêu nước, yêu Tổ quốc, yêu quê hương, trung thành tuyệt đối với Đảng, chế độ xã hội chủ nghĩa và nhân dân.

- Hai là sự nhiệt huyết, dũng cảm, không ngại khó khăn, thử thách tình nguyện xung kích cách mạng. Luôn sẵn sàng cho các nhiệm vụ mà Đảng giao phó.

- Ba là truyền thống đoàn kết tương thân tương ái, không gây chia rẽ trong nội bộ, biết yêu thương, giúp đỡ nhau với tấm lòng nhân đạo cao cả.

- Bốn là truyền thống ham học hỏi, ham tìm tòi, hiểu biết, luôn có ý chí vượt khó, học tập cần cù, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm.