Đây là một tiểu thuyết dài kể lại cuộc chiến đấu anh dũng của những cậu bé trong đội trinh sát thiếu niên của Trung đoàn Trần Cao Vân ở Huế. Được biết, truyện được khởi thảo bên bờ Hồ Tây từ năm 1968, nhưng phải đến 1986, truyện mới hoàn thành trong một lều cỏ giữa hồ Tịnh Tâm. Hai năm sau (1988), truyện được xuất bản lần đầu tiên. Như vậy, từ lúc thai nghén đến khi ra mắt bạn đọc, cuốn truyện đã trải qua hành trình hai mươi năm, quãng thời gian đủ để nhà văn mang tâm huyết của mình ấp ủ nên những trang truyện khiến người đọc say mê không dứt.
Tôi nghĩ mình sẽ không đủ lời lẽ để diễn tả hết những xúc cảm và tâm trạng mà cuốn sách ấy đem lại cho tôi. Có lẽ là sự háo hức, thích thú khi đọc những trang đầu tiên. Có lẽ là sự mê mẩn, đắm đuối khi đi sâu vào câu chuyện. Và sau khi khép lại trang sách cuối cùng thì một chút toại nguyện vì đã nhìn thấy kết cục; một chút luyến tiếc chơi vơi vì biết đã không còn được đồng hành cùng với những cậu thiếu niên đáng mến ấy nữa. Nhiều lúc, tôi tưởng như nhìn thấy cảnh Vịnh-sưa hi sinh khi đang vẫy cờ hiệu, lại tưởng như ngửi thấy cả mùi hôi thối đến ngộp thở trong nhà lao giam cầm Lượm. Tôi đã hồi hộp vô cùng khi cùng các bạn vượt ngục đến mấy lần mới thành công. Tôi cũng đau khổ biết bao khi Quỳnh sơn ca bị chết, khi Mừng anh dũng hi sinh trong nỗi oan tày trời … Những trải nghiệm tuyệt vời ấy chỉ khi đến với “Tuổi thơ dữ dội” tôi mới có.
Cuốn sách này không chỉ mang đến cho tôi những cung bậc cảm xúc vừa quen thuộc, vừa lạ lẫm ấy mà còn dạy tôi những bài học đáng quí. Bài học về kiến thức lịch sử; về lòng yêu nước; về ý chí, lòng quả cảm, sự quyết tâm; về lòng vị tha; về tình mẫu tử, tình bạn thiêng liêng, cao quí; cả những bài học về kĩ năng sinh tồn nữa. Đứng trước những cậu thiếu niên trinh sát cũng tầm tuổi như mình, tôi cảm thấy bản thân và cả thế hệ thiếu niên chúng tôi nhỏ bé quá. Có lẽ, chúng tôi cần sống có mục đích và lí tưởng cao đẹp hơn để không hổ thẹn trước một thế hệ thiếu niên tuyệt vời như họ.
Tuổi thơ của họ dữ dội nhưng ý nghĩa và cao cả bởi họ đã sống và hi sinh hết mình cho quê hương, đất nước. Và tuổi thơ của tôi cũng trở nên ý nghĩa hơn khi được làm bạn với Lượm, Mừng, Vịnh, Quỳnh, Bồng, Tư, Vệ, Hiền … Cảm ơn nhà văn Phùng Quán đã kiên trì suốt gần hai mươi năm để đem đến cho bạn đọc một tác phẩm để đời như thế. Tin tôi đi, tuổi thơ của bạn sẽ trọn vẹn hơn nhiều nếu đọc “TUỔI THƠ DỮ DỘI”.
