Trường được xây dựng vào khoảng những năm 1900 đến 1902 với tên gọi ban đầu là trường Thông ngôn (trường đào tạo người phiên dịch), sau này trường Thông ngôn giải tán, nhường chỗ cho học trò tiểu học nên có tên là trường Yên Phụ, do một người Pháp làm giám đốc. Từ năm 1929 đến năm 1931, trường có nhiều thanh niên sớm giác ngộ cách mạng.

Phong trào thanh niên Hà Nội được sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Thành uỷ đã phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sự ra đời của Tổng học sinh hội (học sinh đoàn) đã thu hút đông đảo thanh niên học sinh tham gia ở các trường Hàng Vôi, Sinh Từ, Trần Nhật Duật, Mạc Đĩnh Chi... Phát huy truyền thống yêu nước của thanh niên, học sinh trường Yên Phụ đã sớm thành lập được chi đoàn thanh niên cộng sản - một trong những cơ sở đầu tiên của Đoàn thanh niên cộng sản Thành phố Hà Nội.

Trong cuốn Lịch sử Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh viết: “Ngày 4 tháng 1 năm 1931, bảy thanh niên ưu tú Hà Nội đã khai hội bí mật tại nhà một giáo viên trường Yên Phụ để làm lễ tổ chức thành lập Đoàn thanh niên cộng sản. Đồng chí Lã Phạm Thái lúc này là cán bộ Thành uỷ phụ trách thanh niên chủ trì cuộc họp và chính thức công nhận tổ chức thanh niên cộng sản này. Đây là một trong những cơ sở đầu tiên của đoàn thanh niên cộng sản thành phố Hà Nội”.

Việc thành lập Chi đoàn thanh niên cộng sản ở Hà Nội đã đánh dấu một giai đoạn mới trong phong trào đấu tranh cách mạng của thanh niên Hà Nội. Để thống nhất các tổ chức thanh niên trong cả nước, ngày 26 tháng 3 năm 1931, Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ nhất quyết định thành lập Đoàn Thanh niên cộng sản Đông Dương.

Trường Mạc Đĩnh Chi được xây trên khu đất rộng, thoáng, xung quanh có tường bao, phía trước có hai cổng dẫn vào sân trường với những hàng cây lưu niên rợp mát. Ngôi nhà chính do Pháp xây dựng trước kia nay là nơi học tập của học sinh. Nhà gồm 4 gian 2 chái, mái lợp ngói móc với bộ khung còn tương đối tốt.

Hàng năm cứ đến ngày 4 tháng 1, nhà trường làm lễ kỷ niệm ngày thành lập Đoàn và có các cán bộ lão thành cách mạng đến dự. Đây thực sự là dịp giao lưu, sinh hoạt văn hoá bổ ích nhằm giáo dục cho các tầng lớp thanh niên, học sinh tinh thần yêu nước và sự tri ân đối với những thế hệ cách mạng tiền bối.

Di tích các mạng Trường Mạc Đĩnh Chi xứng đáng là một địa chỉ đỏ, góp phần không nhỏ vào việc giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ học sinh hôm nay và mai sau. Trường đã được gắn biển di tích cách mạng - kháng chiến năm 2004./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02